Ծառուկ Սարգսյան

Իրեն ազատամարտիկ հռչակած Սմբատ Հակոբյանը երեկ ասուլիս է հրավիրել և հրապարակել իր և ֆուտբոլի ֆեդերացիայի նախագահ, օլիգարխ Ռուբեն Հայրապետյանի հեռախոսազրույցը` ապացուցելու համար, որ իրեն հաշմանդամ դարձրած ծեծը ոչ թե կենցաղային պատճառ ուներ, այլ քաղաքական հաշվեհարդար էր: Իրականում հեռախոսազրույցի հրապարակումը ևս մեկ անգամ բացահայտում է Հակոբյանի անբարոյականությունը և ցույց է տալիս, որ Հակոբյանը կերակրվել է Հայրապետյանի կողմից, և Հայրապետյանը Սմբատ Հակոբյանին վերաբերվել է որպես իր ենթակայության տակ գտնվող անձի:

Հեռախոսազրույցի ընթացքում Հայրապետյանը Սմբատ Հակոբյանից պահանջում է չզբաղվել կապիկությամբ և գնալ ու նստել տանը, այլապես ինքը կջարդի նրա ոտքերը: Ասենք, որ Հայրապետյանը` տիրոջ և հաց տվողի իրավունքով, կարող է իր կռճոնները լափողին նման հրահանգ տալ: Մասնավորապես, Հայրապետյանին զայրացնում է այն փաստը, որ Հակոբյանը «Ազատամարտիկների դաշինք» կազմակերպության անդամների հետ մասնակցում է հակաիշխանական միջոցառումների և պահանջում է երկրի նախագահի հրաժարականը: Թվում է, թե Սմբատ Հակոբյանն իսկապես քաղաքական հաշվեհարդարի զոհ է, քանի որ Հայրապետյանը նրանից պահանջում է չմասնակցել հակաիշխանական միջոցառումների և գնալ ու նստել տանը:

Բայց ինչո՞ւ է Հայրապետյանը զանգահարել Սմբատ Հակոբյանին և ոչ թե «Ազատամարտիկների դաշինք» կազմակերպության անդամներից որևէ այլ մեկին, ասենք՝ Ապարանցի Ռազմիկին: Որովհետև տարիներ շարունակ Հայրապետյանը կերակրել է հենց Սմբատ Հակոբյանին, Հակոբյանը Հայրապետյանից մշտապես ֆինանսական աջակցություն է ստացել և, այսպես ասած, եղել է նրա հաշվեկշռում: Այն, որ Հակոբյանը եղել է Հայրապետյանի անձնական օգտագործման ազատամարտիկը, երկար տարիներ հայտնի է եղել ամբողջ Երևանին: Հենց այդ հանգամանքն էլ Հայրապետյանին իրավունք է տվել զանգահարել Հակոբյանին և պահանջել, ավելին՝ հրահանգել, որ գնա և «վեր ընկնի» տանը: Թե ինչու է Հակոբյանը ըմբոստացել իրեն երկար տարիներ կերակրած ու հովանավորած մարդու դեմ` այլ թեմա է: Հնարավոր է, Հակոբյանը համարել է, որ օլիգարխն իրեն քիչ է վճարում և փորձել է շանտաժի միջոցով բարձրացնել ամսականի չափը, հնարավոր է, որ այլ կերակրող է գտել և որոշել է հրաժարվել Հայրապետյանի հովանավորչությունից: Բայց փաստն այն է, որ Հայրապետյանն իրավասու է եղել Հակոբյանից պահանջել անել այն, ինչ ինքն է հարմար գտնում, քանզի համարել է, որ Հակոբյանն իր սեփական համբալն է:

Ընդհանրապես, հայ օլիգարխիան սիրում է կերակրել ազատամարտիկներին, և Ռուբեն Հայրապետյանն այդ իմաստով եզակի օլիգարխ չէ: Օրինակ, Գագիկ Ծառուկյանն էլ կերակրում էր «Ազատամարտիկների դաշինք» կազմակերպության մեջ միավորված ազատամարտիկներին, ինչպես նաև այլ անհատ ազատամարտիկների: Օլիգարխիան ազատամարտիկների կարիքը չունի, ինչպես շատ հաճախ փորձում են ներկայացնել, ուղղակի նրանց կերակրելով այդ նույն ազատամարտիկներին պահում է իր վերահսկողության տակ՝ դրանով ծառայություն մատուցելով իշխանությանը: Իշխանությունն ինքն էլ է խրախուսում այս սխեման, քանզի եթե ազատամարտիկներն ընդհանրապես զրկվեն ֆինանսավորումից, կարող են ըմբոստանալ և ավելորդ գլխացավ ստեղծել իշխանության համար:

Բայց երբ ազատամարտիկները և՛ կուշտ են, և՛ ըմբոստ կամ ուզում են ավելին, քան իրենց հասնում է, այդ ժամանակ ծեծը և պատժի այլ մեթոդներն անխուսափելի են: Չեք ուզում ծեծ ուտել` կա՛մ լսեք և ենթարկվեք ձեզ կերակրողներին, կա՛մ մի գնացեք և դարձեք օլիգարխների հացկատակ, ինչը նշանակում է հացի համար շողոքորթող, ուրիշների հաշվին սեփական փորը լցնող: Իսկ եթե արդեն դարձել եք, մի բողոքեք հետևանքներից:

Ռուբեն Հայրապետյանը բոլոր հասկացություններով, բոլոր համակարգների նորմերով, հատկապես` բարոյական, ճիշտ է վարվել ազգի բարոյական նորմերից զուրկ հերոսի հետ: Ողջունում ենք նրա արարքը և նրա դաստիարակչական մեթոդոլոգիան: Այնպես ստացվեց, որ հայ ժողովուրդը, ստեղծելով իր համար «ազատամարտիկ» հասկացությունը և ստիպված լինելով հարգել ու հանդուրժել այդ խավի ներկայացուցիչներին, մեղմ ասած, կրակն ընկավ դրանց ձեռքը. նրանք դարձան անձեռնմխելի, անպատժելի, արտոնյալ, անկառավարելի, նրանց ամբիցիաները հասան ամպերին, նրանք սկսեցին Աստծուց կրակ ուզել: Եվ որքան լավ է, որ կան Հայաստանում Նեմեց Ռուբոյի կարգի անհատներ, որոնք պարբերաբար ամպերից իջեցնում են այս թափթփուկներին` ցույց տալով նրանց իսկական տեղն այս երկնքի տակ: